Καπιταλιστική κρίση

    Σε αυτή την ανάρτηση θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε με αδρό τρόπο πως δημιουργούνται οι οικονομικές κρίσεις στον καπιταλισμό. Αυτή η προσπάθεια σκοπεύει να καταδείξει πως οι καπιταλιστικές κρίσεις δεν οφείλονται σε κάποιες συγκυρίες όπως προσπαθούν να πουν οι αστοί οικονομολόγοι, ούτε και σε κακοδιαχείριση όπως προσπαθούν να υποστηρίξουν οι έλληνες πολιτικοί. Όχι δηλαδή πως στη Ελλάδα τόσα χρόνια δεν υπήρξαν λαμόγια που κατασπατάλησαν το δημόσιο χρήμα, το αντίθετο μάλιστα. Απλά και τα λαμόγια αυτά να μην υπήρχαν, η κρίση θα εμφανιζόταν ίδια και απαράλλακτη και μάλιστα με την ίδια δριμύτητα

    Ας αρχίσουμε με ένα παράδειγμα. Ας υποθέσουμε λοιπόν πως σε κάποιον κλάδο παραγωγής, πχ στον κλάδο παραγωγής πλαστικών σωλήνων υπάρχουν ας πούμε 100 εργοστάσια σε όλον τον κόσμο που παράγουν σωλήνες. Από αυτά τα εργοστάσια ας υποθέσουμε πως τα 10 έχουν τελευταίας γενιάς μηχανές και μπορούν να παράγουν σωλήνας υψηλής ποιότητας σε μεγαλύτερη ποσότητα σε σχέση με τα άλλα εργοστάσια με κόστος παραγωγής κάτω του μέσου όρου. Τα 70 παράγουν το προϊόν στη μέση ποιότητα, με τη μέση τιμή παραγωγής και τα υπόλοιπα 20 παράγουν προϊόν χαμηλότερης της μέσης ποιότητας με τη μέση τιμή. Όταν λοιπόν η αγορά έχει ανάγκη από σωλήνες τέτοια που να καλύπτει όλη τη παραγωγή τότε είναι προφανές πως οι σωλήνες πουλιούνται όλοι. Όταν όμως η παραγωγή αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό που ξεπερνά την ανάγκη σε σωλήνες τι γίνεται; Απλά κάποιοι σωλήνες θα παραμείνουν αδιάθετοι . Ποιοι θα ναι αυτοί; Εκείνοι που έχουν την υψηλότερη τιμή σε σχέση με την ποιότητα τους. Όταν αυτό φαινόμενο συμβεί τότε αρχίζει ένας οικονομικός καταρράκτης αντιδράσεων που οδηγεί απευθείας στην κρίση. Δηλαδή, απ τη στιγμή που θα μείνουν τα προϊόντα αδιάθετα , στοιβαγμένα στις αποθήκες , αυτοί που πιστώθηκαν και δεν τα πούλησαν θα φανούν αναξιόπιστοι, όταν οι επιταγές που υπέγραψαν θα λήξουν. Αυτό θα τους εξωθήσει στο να πουλήσουν το προϊόν τους πολύ πιο κάτω από την πραγματική του τιμή ώστε να περισώσουν ό,τι μπορεί να σωθεί. Αυτό το γεγονός θα συμπαρασύρει την τιμή του σωλήνα χαμηλότερα της μέσης τιμής της και θ αναγκάσει και τους υπόλοιπους να πουλήσουν πιο φτηνά. Έτσι μια σειρά από επιχειρηματίες του κλάδου δεν θα καταφέρουν να πληρώσουν τελικά τις επιταγές τους όταν αυτές λήξουν. Αυτό με τη σειρά του θα οδηγήσει στο να κλονιστεί η πίστη σ’ αυτόν τον κλάδο παραγωγής και όλες οι συναλλαγές να γίνονται της μετρητής. Έτσι λοιπόν οι επιχειρηματίες του κλάδου θα έχουν πλέον ανάγκη από μετρητά και καταφεύγουν στις τράπεζες για δάνεια. Η τράπεζα όμως θα τους δανείσει ή με αυξημένο επιτόκιο ή δεν θα τους δανείσει και καθόλου. Όλο αυτό έχει ως συνέπεια μια σειρά από εργοστάσια να κλείσουν και οι εργάτες ν’ απολυθούν. Εκτός όμως από τα εργοστάσια κλείνουν και άλλες επιχειρήσεις που διακινούν και πουλάνε το προϊόν. Έτσι δημιουργείται ένας υπερπληθυσμός ανέργων οι οποίοι πιέζουν τα μεροκάματα προς τα κάτω,  άρα και αυτοί που δουλεύουν, δουλεύουν πλέον με λιγότερα χρήματα και  περισσότερες ώρες.

     Όταν πιστωτικό σύστημα είναι ασταθές όπως στον καπιταλισμό, λόγο υψηλής μόχλευσης, η κρίση αυτή από κρίση σ έναν κλάδο μετατρέπεται σε πιστωτική κρίση γενικά και μεταναστεύει και σε άλλους κλάδους παραγωγής, στους οποίους συμβαίνει το ίδιο που έγινε και στο παράδειγμα μας. Έτσι η κρίση γίνεται ευρύτερη. Όταν πλέον η κρίση τελειώσει σε κάθε κλάδο παραγωγής οι αδύναμοι κεφαλαιοκράτες θα έχουν καταστραφεί και θα ‘χουν επιζήσει αυτοί που είχαν την υποδομή να παράξουν προϊόν σε χαμηλή τιμή με σχετικά καλή ποιότητα.

    Οι κρίσεις στον καπιταλισμό είναι αναπόφευκτες , είναι μια από τις φάσεις λειτουργιάς του που εάν δεν υπήρχε ο καπιταλισμός θα κατέρρεε. Ο ρόλος που παίζει η κρίση για τον καπιταλισμό είναι όσο κι αν φαίνεται παράξενο αναζωογονητικός. Είναι ας πούμε σαν να κλαδεύεις ένα δέντρο. Του αφαιρείς τα γέρικα κλαδιά ώστε τα νέα και πιο υγιή ν’ αναπτυχθούν πιο γρήγορα και περισσότερο. Η κρίση όσο κι αν ακούγεται παράδοξο είναι ένας μηχανισμός εξυγίανσης του καπιταλισμού.

Το θέμα όμως είναι με ποιο κόστος. Το κόστος είναι τεράστιο για τους λαούς. Φτώχεια, δυστυχία, ανεργία, αρρώστιες, πόλεμοι, θάνατος. Η τελευταία μεγάλη κρίση  οδήγησε στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο με κίνδυνο ν’ αφανιστεί ο ανθρώπινος πολιτισμός. Εδώ λοιπόν σ’ αυτό το σημείο θα θέσουμε το εξής ερώτημα. Αξίζει να θυσιάζουμε ανθρώπους για να σώσουμε ένα σύστημα ή μήπως να θυσιάσουμε ένα σύστημα για να σώσουμε τους ανθρώπους; Αν η απάντηση είναι προφανής τότε και η αναγκαιότητα ανατροπής αυτού του συστήματος είναι προφανέστερη.