96 χρόνια από τη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση

Φωτίζει την προοπτική του αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού...

Η Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, ήταν η νομοτελειακή έκφραση της εκρηκτικής όξυνσης όλων των κοινωνικών αντιθέσεων της τσαρικής Ρωσίας, που την έκαναν αδύνατο κρίκο στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Η πραγματοποίησή της έγινε δυνατή με τη σωστή στρατηγική του Κομμουνιστικού Κόμματος (Μπολσεβίκων). Επιβεβαιώθηκε η λενινιστική θεωρία ότι μόνο ένα Κομμουνιστικό Κόμμα, που καθοδηγείται από την κοσμοθεωρία του επιστημονικού κομμουνισμού, έχει σωστή στρατηγική και δρα καθημερινά ενιαία για την προώθησή της, έχει γερούς δεσμούς με την εργατική τάξη, είναι ισχυρό στους τόπους δουλειάς, στους κλάδους, στις εργατογειτονιές, μπορεί να διασφαλίσει τον ηγετικό ρόλο της εργατικής τάξης στην κοινωνική συμμαχία με τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα για το άλμα «από το βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας».

Το κόμμα των μπολσεβίκων ήταν το μοναδικό κόμμα απ' όλα τα τότε κόμματα της εργατικής τάξης στην Ευρώπη που είχε στο πρόγραμμά του ως σκοπό της πάλης του την εργατική εξουσία, τη δικτατορία του προλεταριάτου, για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Και δρούσε με συνέπεια για την εκπλήρωση αυτού του σκοπού, για την προώθηση της στρατηγικής του, του προγράμματός του. Και, μάλιστα, σε ανειρήνευτη πάλη με τον οπορτουνισμό, με τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης.

Μπολσεβίκοι, καθοδόν προς τα χειμερινά ανάκτορα

Το θεμελιώδες γνώρισμα της Οχτωβριανής Επανάστασης είναι ότι εγκαινιάζει νέα ιστορική εποχή, την εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό. Που πραγματοποιείται με την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας από την πιο επαναστατική τάξη την εργατική τάξη, σε συμμαχία με τα άλλα καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα. Και που ως τάξη χωρίς καμιά ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, με την εγκαθίδρυση της δικής της πολιτικής εξουσίας, καταργεί την καπιταλιστική ιδιοκτησία αντικαθιστώντας την με την κοινωνική, για να αντιστοιχηθεί έτσι ο κοινωνικός χαρακτήρας της παραγωγής και της εργασίας με την ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και να ανοίξει ο δρόμος για τις νέες σχέσεις παραγωγής, τις σοσιαλιστικές.

Αυτή είναι και η ιστορική διαφοροποίησή της, σε σχέση με όλες τις προηγούμενες επαναστάσεις, που έφθαναν μόνο μέχρι την εναλλαγή των εκμεταλλευτριών τάξεων στην πολιτική εξουσία για να αντικαταστήσουν παλιές εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής με άλλες νέες εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής.

Η πραγματοποίηση της Οχτωβριανής Επανάστασης ως ιστορικό γεγονός απέδειξε έμπρακτα ότι η εποχή του ιμπεριαλισμού είναι εποχή του τέλους του καπιταλισμού, ότι είναι ιστορικά ξεπερασμένος. Οτι την ιστορική πρωτοβουλία γι' αυτήν την κοινωνική ανατροπή την έχει στα χέρια της η εργατική τάξη, γεγονός που για πρώτη φορά, ως απόπειρα εμφανίζεται με την Κομμούνα του Παρισιού που ήταν ο προάγγελος της ανάληψης της προοδευτικής κοινωνικής πρωτοβουλίας από το προλεταριάτο.

Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία

Στη Ρωσία, από το τέλος του 19ου αιώνα αναπτύσσονται ραγδαία οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και ταυτόχρονα ξεχωρίζει ο πρωτοπόρος ρόλος της εργατικής τάξης.

Ο Λένιν στο έργο του «Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία», στον πρόλογο στη δεύτερη έκδοση, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η ανάλυση του κοινωνικο-οικονομικού καθεστώτος, συνεπώς και της ταξικής διάρθρωσης της Ρωσίας, που έγινε σ' αυτό το έργο με βάση την οικονομική έρευνα και την κριτική ανάλυση των στατιστικών στοιχείων, επιβεβαιώνεται τώρα με την ανοιχτή πολιτική εμφάνιση όλων των τάξεων, στην πορεία της επανάστασης. Αποκαλύφθηκε, πέρα για πέρα, ο καθοδηγητικός ρόλος του προλεταριάτου. Αποκαλύφθηκε, επίσης, ότι η δύναμή του στο ιστορικό ξεκίνημα είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη από το ποσοστό του στο γενικό σύνολο του πληθυσμού» («Απαντα» τ. 3ος, σελ. 13).

Ο Λένιν, από τη συγκεκριμένη περίοδο ακόμη, διέγραφε την τάση ανάπτυξης του καπιταλισμού, αλλά και το πέρασμα της Ρωσίας στο ιμπεριαλιστικό στάδιο, όταν ακόμη την πολιτική εξουσία ασκούσε ο τσαρισμός. «Η πολιτική της τσαρικής κυβέρνησης στην Κίνα είναι εγκληματική πολιτική... όχι μόνο κρατάει το λαό μας στη σκλαβιά, αλλά και τον στέλνει να υποτάσσει άλλους λαούς... Η κυβέρνηση όχι μόνο βοηθάει τους Ρώσους κεφαλαιοκράτες να εκμεταλλεύονται τους δικούς τους εργάτες... αλλά και στέλνει στρατιώτες να ληστεύουν άλλους λαούς...» (Λένιν «Απαντα» τ. 4, σελ. 388).

Σχετικά με την ωριμότητα των όρων για το πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, η επιστημονική κοσμοθεωρία του μαρξισμού - λενινισμού έχει απαντήσει, αναλύοντας το ζήτημα και της ιστορικής κίνησης της κοινωνίας και τα καθήκοντα που μπορεί να θέτει, και πότε μπορεί να τα θέτει το εργατικό κίνημα και το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αλλά οι αντικειμενικοί νόμοι κίνησης της κοινωνίας δρουν διά μέσου της δράσης των ανθρώπων. Αυτό σημαίνει ότι, αφού η κοινωνία φτάνει στο σημείο να ζητά την αντικατάστασή της, αφού από υλική άποψη έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για το πέρασμα στην ανώτερη κοινωνική βαθμίδα (κομμουνισμός), από μια κατώτερη,(καπιταλισμός), καθήκον του εργατικού κινήματος και του Κομμουνιστικού Κόμματος είναι να δρα για να εκπληρώσει αυτό το σκοπό. Και αυτός ο σκοπός εκπληρώνεται με το επαναστατικό άλμα για το πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, επαναστατικό άλμα ως αποτέλεσμα της συνύπαρξης της ωριμότητας των υλικών όρων, των αντικειμενικών συνθηκών, (πανεθνική κρίση, επαναστατική κατάσταση), και της δράσης του υποκειμενικού παράγοντα (η συντριπτική πλειοψηφία της εργατικής τάξης σε συμμαχία με τα άλλα καταπιεζόμενα λαϊκά στρώματα), που δεν ανέχονται άλλο να τους εξουσιάζουν όπως πριν και δρουν ανατρεπτικά ενάντια στην παλιά εξουσία, όντας στο μέγιστο βαθμό κινητοποίησής τους και αποφασισμένα να αλλάξουν την υπάρχουσα πραγματικότητα.

Για το ζήτημα της κοινωνικής επανάστασης, από την άποψη της νομοτελειακής εμφάνισής της, ο Μαρξ στον πρόλογο στην Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας αναφέρει: «Σε μια ορισμένη βαθμίδα της εξέλιξής τους, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις έρχονται σε αντίφαση με τις υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής ή -πράγμα που αποτελεί μονάχα τη νομική γι' αυτό έκφραση- με τις σχέσεις ιδιοκτησίας, μέσα στις οποίες είχαν κινηθεί ως τώρα. Από μορφές ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων οι σχέσεις αυτές μεταβάλλονται σε δεσμά τους. Τότε έρχεται μια εποχή κοινωνικής επανάστασης».

Και σε άλλο σημείο στο ίδιο έργο αναφέρει:

«Ενας κοινωνικός σχηματισμός ποτέ δεν εξαφανίζεται προτού αναπτυχθούν όλες οι παραγωγικές δυνάμεις που μπορεί να χωρέσει, και νέες, ανώτερες, παραγωγικές σχέσεις ποτέ δεν εμφανίζονται προτού ωριμάσουν οι υλικοί όροι της ύπαρξής τους μέσα στους κόλπους της ίδιας της παλιάς κοινωνίας. Γι' αυτό η ανθρωπότητα βάζει πάντα μπροστά της μόνο τα καθήκοντα εκείνα που μπορεί να λύσει, γιατί με μια προσεκτικότερη εξέταση γίνεται πάντα φανερό, ότι το ίδιο το καθήκον ξεπηδάει μόνο τότε, όταν οι υλικοί όροι για τη λύση υπάρχουν κιόλας ή τουλάχιστον βρίσκονται στην πορεία του γίγνεσθαι» (η υπογράμμιση δική μας).

Η θέση αυτή λέει με πιο απλά λόγια ότι μπορεί να τίθεται ζήτημα κοινωνικής επανάστασης, δηλαδή πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, όταν είναι ώριμες οι υλικές συνθήκες. Και στη Ρωσία, όπως ήδη έχει αποδείξει ο Λένιν από τις αρχές του 20ού αιώνα, οι υλικές προϋποθέσεις ωριμάζουν γοργά.

Ο ιμπεριαλισμός, είναι καπιταλισμός στο ανώτατο στάδιό του. Είναι η εποχή της κυριαρχίας των μονοπωλίων σ' όλες τις σφαίρες της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Είναι η εποχή που η αστική τάξη έχει περάσει από κοινωνική και πολιτική άποψη, ολοκληρωτικά στην αντίδραση. Είναι η εποχή που ήδη έχει ξεσπάσει ο Α' Παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος για το ξαναμοίρασμα του κόσμου ανάμεσα στα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη και η Ρωσία συμμετέχει σ' αυτόν.

Ο Λένιν για το χαρακτήρα της εποχής και το καθήκον της εξουσίας

Σ' αυτήν την ιστορική εποχή, το καθήκον που βάζει μπροστά της η ανθρωπότητα είναι το πέρασμα στο σοσιαλισμό.

Ετσι, λίγες μέρες πριν την Οχτωβριανή Επανάσταση, στα μέσα του Σεπτέμβρη του 1917, ο Λένιν τοποθετείται ως εξής:

«Ολοι μιλάνε για ιμπεριαλισμό. Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι τίποτ' άλλο παρά μονοπωλιακός καπιταλισμός. Οτι και στη Ρωσία ο καπιταλισμός έχει γίνει μονοπωλιακός, αυτό το δείχνουν αρκετά παραστατικά οι εταιρείες "Προντούγκολ", "Προνταμέτ", της ζάχαρης κ.τ.λ...Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι η παραμονή της σοσιαλιστικής επανάστασης».

Το ξέσπασμα της επανάστασης σημαίνει ότι οι αντιφάσεις του συστήματος έχουν ωριμάσει. Ποιο είναι το βασικό κριτήριο που προσδιορίζει ότι έχουν ωριμάσει οι αντιφάσεις του καπιταλισμού; Η όξυνση της βασικής του αντίθεσης, που είναι: Η κοινωνικοποίηση της παραγωγής, της εργασίας και η ατομική - καπιταλιστική ιδιοποίηση του προϊόντος, με τη θεώρηση ότι ο άνθρωπος και η εργατική του δύναμη είναι η σπουδαιότερη παραγωγική δύναμη. Που φαίνεται καθημερινά από τη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, από την αύξηση της ανεργίας, της φτώχειας, της εξαθλίωσης, το ξέσπασμα των οικονομικών κρίσεων του καπιταλισμού. Και που κάτω από ορισμένες συνθήκες οδηγεί στην επαναστατική κατάσταση, δημιουργώντας, με δεδομένη τη σωστή στρατηγική και ταχτική του επαναστατικού κόμματος της εργατικής τάξης, στην επανάσταση. Τέτοιες συνθήκες διαμόρφωσε ο πόλεμος.

Οι μπολσεβίκοι στη δοσμένη ιστορική στιγμή ξεδίπλωναν την ταχτική τους που, σε διάκριση από τα άλλα κόμματα της Β' Διεθνούς, έθετε το θέμα της μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο, (ταξικό πόλεμο) κατά της αστικής τάξης για την εγκαθίδρυση της εργατικής εξουσίας.

Εχοντας από τα πριν καθορίσει ως στρατηγικό ζήτημα την εξουσία, οι μπολσεβίκοι δρουν έτσι που να συγκεντρώνουν δυνάμεις για την επαναστατική κατάκτηση της εξουσίας. Ζήτημα που το έφερε στο προσκήνιο η ίδια η επαναστατική δράση των μαζών με την επανάσταση του Φλεβάρη 1917, η οποία όμως φέρνει στην κυβερνητική εξουσία τα αστικά και μικροαστικά κόμματα. Και την πλειοψηφία στα σοβιέτ τους μικροαστούς που υποτάσσουν τα σοβιέτ στην αστική κυβέρνηση.

Ο Λένιν εκτιμά τις εξελίξεις, προκειμένου να καθορίσει τα καθήκοντα της πάλης των μπολσεβίκων.

«Η ιστορική στιγμή, αναφέρει, που περνά η Ρωσία χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω βασικά γνωρίσματα:

1. Η παλιά τσαρική εξουσία που εκπροσωπούσε μόνο μια χούφτα φεουδάρχες - τσιφλικάδες, οι οποίοι διηύθυναν όλη την κρατική μηχανή (το στρατό, την αστυνομία, την υπαλληλία), συντρίφτηκε και παραμερίστηκε, μα δεν εξοντώθηκε....

2. Η κρατική εξουσία στη Ρωσία πέρασε στα χέρια μιας νέας τάξης, δηλαδή της αστικής τάξης και των αστοποιημένων τσιφλικάδων. Απ' αυτήν την άποψη, η αστικοδημοκρατική επανάσταση στη Ρωσία τελείωσε.

Η αστική τάξη που βρέθηκε στην εξουσία συνασπίστηκε (συμμάχησε) με τα απροκάλυπτα μοναρχικά στοιχεία που στην περίοδο του 1906-1914 διακρίθηκαν για την υποστήριξη με πρωτοφανή ζήλο του Νικολάου του Ματοβαμμένου και του Στολίπιν - Κρεμάλα (Γκουτσκόφ και άλλους πολιτικούς που βρίσκονται δεξιότερα από τους καντέτους)... Την επαναστατική πρωτοβουλία της δράσης των μαζών και την κατάληψη της εξουσίας από το λαό, από τα κάτω - αυτή τη μοναδική εγγύηση πραγματικών επιτυχιών της επανάστασης - η νέα κυβέρνηση άρχισε ήδη να την εμποδίζει με κάθε τρόπο. Την ημερομηνία σύγκλησης της Συντακτικής Συνέλευσης η κυβέρνηση αυτή ούτε την όρισε ακόμη μέχρι σήμερα. Την τσιφλικάδικη ιδιοκτησία, την υλική αυτή βάση του φεουδαρχικού τσαρισμού δεν τη θίγει. Η κυβέρνηση αυτή ούτε σκέπτεται καν να καταπιαστεί με την έρευνα της δράσης, τη δημοσίευση των πράξεων και τον έλεγχο των μονοπωλιακών οικονομικών οργανισμών, των μεγάλων τραπεζών, των καπιταλιστικών συνδικάτων, των καρτέλ των καπιταλιστών κ.τ.λ...

Στους καντέτους, στους όψιμους δημοκράτες, στους δημοκράτες με το στανιό, έχουν παραχωρηθεί δευτερεύουσες θέσεις που δεν έχουν άμεση σχέση με την άσκηση εξουσίας πάνω στο λαό και με το μηχανισμό της κρατικής εξουσίας. Ο Α. Κερένσκι, εκπρόσωπος των τρουντοβίκων και «σοσιαλιστής κι αυτός», δεν παίζει απολύτως κανέναν άλλο ρόλο εκτός από το να αποκοιμίζει με ηχηρές φράσεις την επαγρύπνηση και την προσοχή του λαού.

Για όλους αυτούς τους λόγους, ακόμη και στον τομέα της εσωτερικής πολιτικής, η νέα αστική κυβέρνηση δεν είναι άξια της παραμικρής εμπιστοσύνης του προλεταριάτου και κάθε υποστήριξή της από μέρους του είναι απαράδεκτη» (Λένιν, «Απαντα», τ. 31, σελ. 151-152).

Ο Λένιν εδώ απαντά και στη θέση των Κάμενεφ, Ζηνόβιεφ, Ρίκοφ, Καλίνιν κ.ά. που επέμεναν ότι η αστικοδημοκρατική επανάσταση δεν είχε ολοκληρωθεί, ότι δεν είχαν πραγματοποιηθεί μια σειρά αιτήματα και στόχοι που περιλαμβάνονταν στο «μίνιμουμ» πρόγραμμα, όπως, π.χ., η συντακτική συνέλευση, η αγροτική μεταρρύθμιση κ.λπ., με βάση το έργο του Λένιν «Δυο τακτικές της σοσιαλδημοκρατίας στη δημοκρατική επανάσταση». Ο Λένιν απάντησε ότι το κύριο ζήτημα σε κάθε επανάσταση είναι το ζήτημα της εξουσίας. Και εκτίμησε ότι η αστικοδημοκρατική επανάσταση είχε τελειώσει, αφού η αστική τάξη είχε πάρει την εξουσία. Σημείωνε χαρακτηριστικά:

«Οποιος καθοδηγείται στη δράση του μόνο από τη διατύπωση: "η αστικοδημοκρατική επανάσταση δεν έχει τελειώσει", είναι σαν να εγγυάται έτσι πως οι μικροαστοί είναι ασφαλώς ικανοί να τραβήξουν ανεξάρτητα από την αστική τάξη. Αυτός παραδίνεται έτσι ανίσχυρος τη στιγμή αυτή στο έλεος των μικροαστών [...]

Το λάθος του σ. Κάμενεφ είναι ότι αυτός και στα 1917 βλέπει μόνο το παρελθόν της επαναστατικής - δημοκρατικής δικτατορίας του προλεταριάτου και της αγροτιάς. Ενώ στην πράξη άρχισε ήδη γι' αυτή το μέλλον, γιατί τα συμφέροντα και η πολιτική του μισθωτού εργάτη και του νοικοκυράκου στην πράξη έχουν ήδη χωρίσει, και μάλιστα σ' ένα τόσο σπουδαιότατο ζήτημα, όπως ο "αμυνιτισμός", όπως η στάση απέναντι στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο» (Β. Ι. Λένιν: «Γράμματα για την τακτική», «Απαντα», τ. 31, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 141).

Με τις Θέσεις του Απρίλη καθορίζει το χαρακτήρα της επανάστασης ως σοσιαλιστικής και της εξουσίας ως δικτατορίας του προλεταριάτου.

«Για έναν επαναστατικό πόλεμο, εκτιμά στη δοσμένη στιγμή ο Λένιν, που πραγματικά δικαιολογεί τον επαναστατικό αμυνιτισμό, το συνειδητό προλεταριάτο μπορεί να συμφωνήσει μόνο με τον όρο: α) περάσματος της εξουσίας στα χέρια του προλεταριάτου και των πιο φτωχών τμημάτων της αγροτιάς που κλίνουν προς αυτό, β) παραίτησης από όλες τις προσαρτήσεις στην πράξη και όχι στα λόγια, γ) ολοκληρωτικής ρήξης στην πράξη με όλα τα συμφέροντα του κεφαλαίου.

Πρέπει πολύ διεξοδικά, επίμονα και υπομονητικά, να εξηγούμε στις μάζες την αδιάρρηκτη σύνδεση του κεφαλαίου με τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, να τους αποδείχνουμε ότι χωρίς την ανατροπή του κεφαλαίου ο πόλεμος δεν μπορεί να τελειώσει με μια ειρήνη αληθινά δημοκρατική, όχι εξαναγκαστική.

2. Η ιδιομορφία της σημερινής στιγμής στη Ρωσία βρίσκεται στο πέρασμα από το πρώτο στάδιο της επανάστασης που έδοσε την εξουσία στην αστική τάξη εξαιτίας της ανεπαρκούς συνειδητότητας και οργάνωσης του προλεταριάτου, στο δεύτερο στάδιό της που πρέπει να δόσει την εξουσία στα χέρια του προλεταριάτου και των φτωχών στρωμάτων της αγροτιάς.

Η ιδιομορφία αυτή απαιτεί από μας ικανότητα προσαρμογής στις ιδιαίτερες συνθήκες της κομματικής δουλιάς μέσα στις πρωτάκουστα πλατιές μάζες του προλεταριάτου, που μόλις τώρα ξύπνησαν στην πολιτική ζωή.

Να εξηγήσουμε στις μάζες ότι το Σοβιέτ των εργατών βουλευτών είναι η μόνη δυνατή μορφή επαναστατικής κυβέρνησης και ότι γι' αυτό, όσο η κυβέρνηση αυτή θα βρίσκεται κάτω από την επιρροή της αστικής τάξης, το καθήκον μας μπορεί να είναι μόνο η υπομονητική, συστηματική, επίμονη και προσαρμοσμένη στις πρακτικές ιδιαίτερα ανάγκες των μαζών, εξήγηση των λαθών της τακτικής τους».

Δράση με τη στρατηγική

Με αυτές τις θέσεις ο Λένιν επιμένει στην καθοδήγηση των μπολσεβίκων, έτσι που να δρουν ενιαία και ολοκληρωμένα για την προώθηση της στρατηγικής. Παίρνει υπόψιν του, το επίπεδο συνείδησης των μαζών στη δοσμένη στιγμή σχετικά με τον πόλεμο, τον οποίο κατανοούν ως άμυνα της πατρίδας και δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι η αιτία του είναι η «αδιάρρηκτη σύνδεση του κεφαλαίου με τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο» και θέτει το καθήκον «να τους αποδείχνουμε ότι χωρίς την ανατροπή του κεφαλαίου ο πόλεμος δεν μπορεί να τελειώσει με μια ειρήνη αληθινά δημοκρατική». Αρα δε θέτει μόνο το αίτημα για ειρήνη, αλλά το συνδέει με την ανατροπή του καπιταλισμού. Δε χάνει ούτε στιγμή, και με δεδομένη την ανώριμη πολιτική συνείδηση των μαζών, στην προβολή της αναγκαιότητας της πάλης για την εξουσία και κατευθύνει την πάλη για την κατάληψη της εξουσίας.

Ταυτόχρονα, θέτει το ζήτημα της αποκάλυψης της κυβέρνησης ως κυβέρνησης του κεφαλαίου άρα καμιά υποστήριξη σ' αυτήν σε συνδυασμό με το πέρασμα όλης της εξουσίας στα σοβιέτ, τα οποία όμως πρέπει να απαλλαγούν από την επιρροή των αστών και μικροαστών. Επίσης, θέτει παραστατικά το χαρακτήρα της νέας εξουσίας και χαράζει τα πρώτα βασικά βήματα στο επίπεδο της οικονομίας (εθνικοποίηση τραπεζών, γη στους αγρότες, έλεγχος από τη νέα εξουσία της κοινωνικής παραγωγής και διανομής των προϊόντων), για να μπορέσει η νέα εξουσία να οικοδομήσει το σοσιαλισμό. Πάνω σ' αυτήν την πολιτική γραμμή επιδιώκει το Κόμμα των Μπολσεβίκων να συσπειρώσει την πλειοψηφία της εργατικής τάξης και να οικοδομήσει τη συμμαχία της με τη φτωχή αγροτιά. Με πολιτικό στόχο την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου και την εγκαθίδρυση της εξουσίας απ' αυτές τις κοινωνικές δυνάμεις, με ηγέτιδα δύναμη την εργατική τάξη.

Απ' αυτήν την άποψη, η Οχτωβριανή Επανάσταση διδάσκει επίσης πως χωρίς την ενιαία απ' όλο το Κομμουνιστικό Κόμμα πολιτική δράση για την προώθηση της στρατηγικής του, το Κόμμα δεν μπορεί να ισχυροποιηθεί, να κατακτήσει την πλειοψηφία της εργατικής τάξης, να οικοδομεί συμμαχίες για την εξουσία. Η πορεία από τον Απρίλη ως τον Οχτώβρη έδειξε ότι αν και οι Μπολσεβίκοι ήταν μειοψηφία στα σοβιέτ, κατέκτησαν την πλειοψηφία και καθοδήγησαν την επανάσταση ως την κατάληψη της εξουσίας. Εδειξε, επίσης, ότι ανεξάρτητα από το καθήκον για το Κόμμα της κάθε φορά περιόδου στην εξέλιξη του καπιταλισμού, με δεδομένο το χαρακτήρα της εποχής ως εποχής του ιμπεριαλισμού, ο σοσιαλισμός είναι άμεση και ρεαλιστική ανάγκη και όχι υπόθεση του μακρινού μέλλοντος. Πολύ περισσότερο η πείρα της δράσης των μπολσεβίκων έδειξε ότι το καθήκον της στιγμής πρέπει να συνδέεται οργανικά με τη στρατηγική θέτοντας το ζήτημα της εξουσίας.

Το πολύτιμο δίδαγμα για το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι ότι σε συνθήκες αντεπανάστασης, υποχώρησης και κρίσης του κομμουνιστικού κινήματος, σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής αντεπίθεσης, για να τα βγάλει πέρα οφείλει να έχει σταθερή πίστη στη μαρξιστική - λενινιστική ιδεολογία, στις αρχές και τις αξίες του κινήματος, στο σοσιαλισμό. Να κρατά ανοιχτά «τα μάτια» στην κριτική και αυτοκριτική εξέταση της δουλειάς του. Να φροντίζει για την ανάπτυξη σύγχρονων θεωρητικών επεξεργασιών. Να έχει την ικανότητα να ανακαλύπτει έγκαιρα κάθε νέα τάση. Με διορατικότητα να προβλέπει, να προσαρμόζεται και να αναπροσαρμόζεται εκεί που οι εξελίξεις απαιτούν. Χωρίς, όμως, να χάνει ούτε στιγμή το κύριο, την πάλη για το σοσιαλισμό με προοπτική την κομμουνιστική κοινωνία. Ιδιαίτερα σε συνθήκες βαθιάς οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης που αντικειμενικά γίνεται πιο επιτακτική και αναγκαία η πάλη για ριζική αλλαγή στο επίπεδο της πολιτικής εξουσίας. Αναδεικνύεται πιο έντονα το ζήτημα της επικαιρότητας και ρεαλιστικότητας του σοσιαλισμού, της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Συμπεράσματα

Η πείρα της Οχτωβριανής Επανάστασης επιβεβαιώνει τα συμπεράσματα που διατυπώθηκαν από την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ για το «Δοκίμιο Ιστορίας Β' τόμος, 1949-1968» και βεβαίως την επεξεργασία του νέου Προγράμματος του ΚΚΕ που ψήφισε το 19ο Συνέδριο. Ποια είναι αυτά τα συμπεράσματα:

«Α. Η εποχή μας είναι εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, αφού ο καπιταλισμός έχει μπει στο αντιδραστικό στάδιό του εδώ και πάνω από έναν αιώνα. Πέρασε δίχως επιστροφή η εποχή των αστικοδημοκρατικών επαναστάσεων, που έδιναν ώθηση στην κοινωνική πρόοδο ανατρέποντας την εξουσία των φεουδαρχών και καταργώντας τα υπολείμματα των φεουδαρχικών σχέσεων παραγωγής.

Ιστορικό προοίμιο της εποχής μας αποτέλεσε η Παρισινή Κομμούνα (1871). Ο χαρακτήρας της εποχής, που ο καπιταλισμός μπήκε στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο, τεκμηριώθηκε θεωρητικά από τον Β. Ι. Λένιν και επιβεβαιώθηκε στην πράξη με την πραγματοποίηση της Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης στη Ρωσία (1917), καθώς και με την εκδήλωση σοσιαλιστικών επαναστάσεων στη συνέχεια, ανεξάρτητα από τη νικηφόρα ή όχι έκβασή τους. Η ανατροπή της σοσιαλιστικής οικοδόμησης με την επικράτηση της αντεπανάστασης δεν αναιρεί αυτήν την επαναστατική κοινωνική - πολιτική κίνηση ως αναγκαιότητα, επικαιρότητα και προοπτική.

Β. Ο χαρακτήρας της επανάστασης, ως το κεντρικό στοιχείο της στρατηγικής ενός Κομμουνιστικού Κόμματος που δρα σε συνθήκες καπιταλιστικής εξουσίας, δεν προσδιορίζεται με κριτήριο τον υπάρχοντα συσχετισμό δυνάμεων, αλλά από την ωρίμανση των υλικών προϋποθέσεων για το σοσιαλισμό. Η τελευταία καθορίζει την αναγκαιότητα και την επικαιρότητά του. Ο ελάχιστος αναγκαίος βαθμός ωρίμανσης των υλικών προϋποθέσεων υπάρχει και όταν η εργατική τάξη αποτελεί μειοψηφική δύναμη ως ποσοστό στον Οικονομικά Ενεργό Πληθυσμό, από τη στιγμή που αυτή αποκτά συνείδηση της ιστορικής της αποστολής με τη συγκρότηση του Κόμματός της. Η κοινωνική συμμαχία της εργατικής τάξης με τα λαϊκά στρώματα και κάθε μορφή πολιτικής έκφρασής της πρέπει να εξυπηρετεί την προσέγγιση του στρατηγικού στόχου της εργατικής εξουσίας, που εκφράζει τα συμφέροντα της λαϊκής πλειοψηφίας.

Γ. Ανάμεσα στον καπιταλισμό και στο σοσιαλισμό δε μεσολαβεί κάποιο ενδιάμεσο κοινωνικοοικονομικό σύστημα, επομένως δεν μπορεί να υπάρχει και κάποιος ενδιάμεσος τύπος εξουσίας. Ο χαρακτήρας της εξουσίας θα είναι ή αστικός ή εργατικός (προλεταριακός). Η άποψη - θέση για τη δυνατότητα και την αναγκαιότητα εγκαθίδρυσης ενδιάμεσης εξουσίας δεν επιβεβαιώθηκε σε καμία χώρα.

Από τη μελέτη της περιόδου με την οποία ασχολείται ο παρών τόμος επιβεβαιώνεται ότι η εργατική τάξη με τους συμμάχους της μισοπρολετάριους, φτωχούς αγρότες και αυτοαπασχολούμενους των πόλεων, πρέπει να αγωνιστεί μέχρι την τελική λύση του προβλήματος της εξουσίας, την εγκαθίδρυση της εργατικής εξουσίας με την ανατροπή της αστικής εξουσίας. Αποδείχθηκε στην πράξη ότι ήταν λάθος η υιοθέτηση, από το ΚΚΕ και το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, "ενδιάμεσου" στόχου εξουσίας, που χαρακτηριζόταν είτε ως "επαναστατική εξουσία αστικοδημοκρατικού χαρακτήρα" ή "Λαϊκή Δημοκρατική Κυβέρνηση", είτε ως "αντιιμπεριαλιστική - αντιμονοπωλιακή εξουσία" ή ως "αντιμονοπωλιακή διακυβέρνηση".

Η αναγνώριση του παραπάνω λάθους και η ανάλογη διόρθωση της στρατηγικής θα δώσει ώθηση στην ανάπτυξη της ταξικής πάλης σε κάθε χώρα, αλλά και στην ιδεολογική και πολιτική ενότητα του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.

Είναι ζήτημα προς ιστορική μελέτη, σε ποιες συνθήκες και γιατί δεν κυριάρχησε σε όλη τη διάρκεια της Κομμουνιστικής Διεθνούς η θετική πείρα της Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης στη Ρωσία, αλλά, αντίθετα, γενικεύτηκε προγενέστερη στρατηγική επεξεργασία του Κόμματος των Μπολσεβίκων και του Λένιν, που αφορούσε την περίοδο 1905 έως το Φλεβάρη του 1917, μέχρι τότε δηλαδή που υπήρχε ακόμα στη Ρωσία φεουδαρχική πολιτική εξουσία με τη μορφή της τσαρικής απολυταρχίας.

Σε αυτές τις συνθήκες, ο Λένιν είχε προσδιορίσει έναν ενδιάμεσο στόχο ανάμεσα στη φεουδαρχική και την εργατική και όχι ανάμεσα στην αστική και την εργατική εξουσία. Εναν ενδιάμεσο στόχο με τη μορφή της "Επαναστατικής Δημοκρατικής Δικτατορίας του προλεταριάτου και της αγροτιάς" ή μιας "προσωρινής επαναστατικής κυβέρνησης", κυρίως των αγροτών - μικροαστών, στην οποία δεν απέκλειε, υπό όρους, τη συμμετοχή εκπροσώπων (πληρεξουσίων) του Κόμματος των Μπολσεβίκων. Η επανάσταση του Φλεβάρη έφερε στην εξουσία μια αστική κυβέρνηση, ενώ διατηρούνταν η επαναστατική κατάσταση, με την εργατική τάξη και την αγροτιά ένοπλα οργανωμένες στα σοβιέτ.

Με τις "Θέσεις του Απρίλη" (1917) ο Λένιν έθεσε άμεσα το στόχο της εργατικής εξουσίας, έτσι ώστε το Κόμμα των Μπολσεβίκων να προετοιμάσει και να πραγματοποιήσει με επιτυχία τη Σοσιαλιστική Επανάσταση στη Ρωσία. Ο Λένιν αξιοποίησε την άρνηση - αδυναμία της αστικής κυβέρνησης, από το Φλεβάρη 1917 και στη συνέχεια, να αντιμετωπίσει οξυμένα κοινωνικά προβλήματα, όπως του πολέμου και της επιβίωσης εκατομμυρίων φτωχών αγροτών και εργατών. Η επαναστατική εργατική εξουσία, η δικτατορία του προλεταριάτου - και όχι κάποια ενδιάμεση εξουσία - έλυσε τα προβλήματα της ειρήνης, της γης στους αγρότες, της ισοτιμίας των γυναικών, των εθνοτήτων, γενικά τα λεγόμενα αστικοδημοκρατικά προβλήματα, ανοίγοντας ταυτόχρονα το δρόμο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης».


ριζοσπάστης