Οι εκδηλώσεις του οπορτουνισμού
Από το Θεωρητικά ζητήματα στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ, Ιδεολογική Επιτροπή της ΚΕ του ΚΚΕ, Σύγχρονη Εποχή, 2013.
Συνήθως τις εκδηλώσεις του οπορτουνισμού τις διαχωρίζουμε σε «δεξιές», «αριστερές» και «κεντρώες». Αφού διευκρινίσουμε ότι δεν υπάρχει αμιγώς τέτοια ή άλλη εκδήλωση του οπορτουνισμού, ότι όλες οι εκδηλώσεις είναι μίγματα «δεξιών» ή «αριστερών» παρεκκλίσεων, επισημαίνουμε ότι ο όρος «δεξιός» οπορτουνισμός αφορά την ανοιχτή διάθεση για υποταγή του ΚΚ στην αστική τάξη με αποθέωση του κοινοβουλευτισμού, ακύρωση της επαναστατικής πάλης. Αποτελεί την κυρίαρχη μορφή εκδήλωσης του οπορτουνισμού, από την οποία πάσχει διαχρονικά το διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα.
Μια ύπουλη μορφή εκδήλωσης του οπορτουνισμού σύμφωνα με τον Λένιν είναι ο «κεντρισμός». Πιο χαρακτηριστικός εκπρόσωπος του ρεύματος αυτού ήταν ο Κάουτσκι. Ο «κεντρισμός» ως ρεύμα, ως ξεχωριστή κατεύθυνση του σοσιαλισμού, εκδηλώνεται το 1914. Ωστόσο οι ρίζες του πρέπει να αναζητηθούν πιο πίσω. Ο Κάουτσκι ως θεωρητικός της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας, στις αρχές του 20ού αιώνα σε μεγάλο βαθμό αντιπάλεψε τις αναθεωρητικές ιδέες του Μπερνστάιν, όπως αυτές εκφράστηκαν μέσα από σειρά άρθρων και ομιλιών του σε συνέδρια της σοσιαλδημοκρατίας. Ωστόσο ο Κάουτσκι δεν έθετε τότε το κρίσιμο ζήτημα του πλήρους οργανωτικού διαχωρισμού με τον αναθεωρητισμό, έδειχνε ανοχή, συμβιβαζόταν με την παραμονή μέσα στο κόμμα δύο κατευθύνσεων.
Το 1914 το απόστημα του οπορτουνισμού έσπασε και ολοκληρώθηκε σε σοσιαλσοβινισμό. Οι σοσιαλσοβινιστές «υπεράσπιζαν την πατρίδα» στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, ψήφισαν τις πολεμικές πιστώσεις, μπήκαν στις κυβερνήσεις. Ο καουτσκισμός εξέφραζε ως κατεύθυνση την προσπάθεια να διασωθεί η ενότητα με τον οπορτουνισμό, εξ ου και η λειτουργία του ως «κέντρο». Ο Λένιν έδινε τον εξής χαρακτηρισμό: «Ο Κάουτσκι “συμβιβάζει” χωρίς αρχές τη βασική ιδέα του σοσιαλσωβινισμού, την αποδοχή της υπεράσπισης της πατρίδας στο σημερινό πόλεμο, με μια διπλωματική, φαινομενική παραχώρηση στους αριστερούς, όπως είναι η αποχή κατά την ψήφιση των πιστώσεων και η υιοθέτηση στα λόγια μιας αντιπολιτευτικής στάσης κτλ.» [1]
Οι καουτκιστές δεν αρνούνταν στα λόγια την επανάσταση, αλλά αρνούνταν να κάνουν αυτό που έκαναν οι μπολσεβίκοι στη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου, δηλαδή να καλέσουν τους εργάτες «...να ξεκόψουν από τους οπορτουνιστές και να υποστηρίζουν, να βαθαίνουν, να πλαταίνουν και να οξύνουν με όλες τους τις δυνάμεις το επαναστατικό κίνημα και τις διαδηλώσεις που αρχίζουν», γιατί η «επανάσταση ποτέ δεν πέφτει εντελώς έτοιμη από τον ουρανό και στην αρχή του επαναστατικού αναβρασμού κανείς ποτέ δεν ξέρει, αν αυτός θα οδηγήσει και πότε στην “πραγματική", στη “γνήσια” επανάσταση».[2] Οι καουτσκιστές με τη σειρά τους αποκαλούσαν την τακτική των μπολσεβίκων «ουτοπία», «τυχοδιωκτισμό», «τρέλα». Να πώς απαντούσε ο Λένιν: «Όταν μας λένε ότι αυτή η “ρωσική τακτική”[...] δεν είναι κατάλληλη για την Ευρώπη, τότε απαντούμε συνήθως αναφερόμενοι στα γεγονότα. Στις 30 του Οκτώβρη στο Βερολίνο μια αντιπροσωπεία από βερολινέζες συντρόφισσες πήγε στο Προεδρείο του κόμματος και δήλωσε “ότι τώρα που υπάρχει ένας μεγάλος οργανωτικός μηχανισμός μπορούμε πολύ πιο εύκολα, παρά στον καιρό του νόμου ενάντια στους σοσιαλιστές, να μοιράζουμε παράνομες μπροσούρες και να οργανώνουμε “απαγορευμένες συγκεντρώσεις" [. ..] αλλά λείπει, φαίνεται, η θέληση”.
Μήπως αυτές τις κακές συντρόφισσες τις έχουν παραπλανήσει ρώσοι “σεχταριστές” κτλ; Μήπως τις πραγματικές μάζες δεν τις αντιπροσωπεύουν αυτές οι σ/σες, αλλά τις αντιπροσωπεύουν ο Λέγκιν και ο Κάουτσκι; [...].
“Οι εργάτες ζητάνε κιόλας Τύπο χωρίς λογοκρισία "και συγκεντρώσεις “απαγορευμένες”, δηλαδή παράνομες οργανώσεις για την υποστήριξη του επαναστατικού κινήματος των μαζών. Μονάχα ένας τέτοιος “πόλεμος ενάντια στον πόλεμο” είναι σοσιαλδημοκρατική δουλειά και όχι τα λόγια.» [3]
Ο καουτσκισμός - κεντρισμός πέρασε σε νέα φάση με την εκδήλωση της Οκτωβριανής Επανάστασης. Ο Κάουτσκι εξέδωσε βιβλίο με τίτλο Δικτατορία του προλεταριάτου, παραποιώντας οπορτουνιστικά τη διδασκαλία του Μαρξ για τη δικτατορία του προλεταριάτου, στράφηκε ενάντια στους μπολσεβίκους, τους κατηγόρησε ότι επέβαλαν τη μονοκρατορία των αρχηγών κλπ.
Οι καουτσκιστές διαχωρίστηκαν από το Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα στο ξεχωριστό Ανεξάρτητο Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα και ως τέτοιοι έπαιξαν συγκεκριμένο ρόλο στην ήττα και την καταστολή της γερμανικής επανάστασης το 1919. Αργότερα ξαναενώθηκαν με τη σοσιαλδημοκρατία και αποτέλεσαν το «αριστερό» τμήμα της.
Ο «δεξιός» οπορτουνισμός τη δεκαετία του 1920 σε συνθήκες ανόδου του επαναστατικού κινήματος τροφοδότησε και την ανεπεξέργαστη «αριστερή» αντίδραση, ως αντιδιαλεκτική δογματική πολεμική στο «δεξιό» οπορτουνισμό. Η ιστορία του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος επιβεβαιώνει τους διαύλους μετακίνησης μεταξύ φορέων του «δεξιού» και «αριστερού» οπορτουνισμού.
Ο Λένιν ανέλυσε τις αιτίες εμφάνισης του αριστερού «δογματισμού» το 1920. Ήταν μια περίοδος όπου δεν είχε καταλαγιάσει ακόμα το επαναστατικό κύμα που σάρωνε μια σειρά χώρες της Ευρώπης, ως νομοτελειακό αποτέλεσμα του ιμπεριαλιστικού πολέμου. Η Οκτωβριανή Επανάσταση και το παράδειγμα των μπολσεβίκων έδειξαν στους πρωτοπόρους εργάτες μιας σειράς χωρών ότι ο μπολσεβικισμός, η θεωρία, η στρατηγική και η πολιτική πρακτική του αποτελούν παγκόσμιο πρότυπο. Αυτή τη σημασία διατύπωσε ο Λένιν: «Στη σημερινή όμως ιστο¬ρική στιγμή τα πράγματα παρουσιάζονται ακριβώς έτσι που το ρωσικό πρότυπο δείχνει σε όλες τις χώρες κάτι, και κάτι το πάρα πολύ ουσιαστικό, από το αναπόφευκτο και κοντινό μέλλον τους. Οι πρωτοπόροι εργάτες σε όλες τις χώρες το κατάλαβαν αυτό από καιρό [...]. Από δω βγαίνει η διεθνής “σημασία” (με τη στενή έννοια της λέξης) της Σοβιετικής εξουσίας, καθώς και των βάσεων της μπολσεβίκικης θεωρίας και τακτικής».[4]
Στη βάση αυτή οι μπολσεβίκοι πραγματοποιούσαν μια τεράστιας σημασίας δουλειά μπροστά στο 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, για να επικρατήσει σε αυτό καθαρή ταξική γραμμή, όπως και έγινε. Ήταν μια περίοδος που ο προδοτικός ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας είχε αποδειχτεί σε όλο τον τετράχρονο ιμπεριαλιστικό πόλεμο, αλλά και στη διάρκεια επαναστατικών εξεγέρσεων στη Γερμανία, την Ουγγαρία και αλλού. Σε μια σειρά χώρες, όπως στη Γερμανία ή στην Ιταλία, κάτω από το βάρος του αρνητικού συσχετισμού με το «δεξιό» οπορτουνισμό έγιναν αριστερίστικα λάθη εκ μέρους των «αριστερών» κομμουνιστών επαναστατών, όπως η άρνηση συμμετοχής από θέση αρχής στα κοινοβούλια ή στα συνδικάτα όπου ακόμα υπερίσχυε η προδοτική σοσιαλδημοκρατία ή η άρνηση των ελιγμών από θέση αρχής κλπ.
Ο Λένιν στο έργο του Ο «αριστερισμός», παιδική αρρώστια του κομμουνισμού άσκησε οξυμένη κριτική σε αυτές τις αντιλήψεις, βοηθώντας Κομμουνιστικά Κόμματα να διορθώσουν τα αριστερίστικα λάθη τους.Σήμερα το σύνολο αυτών των χαρακτηριστικών δεν αφορούν αυτές τις δυνάμεις που χαρακτηρίστηκαν κατά περιόδους ως «αριστερίστικες» από το διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα. Το σύγχρονο «αριστερό» οπορτουνιστικό ρεύμα δεν αποτελεί σίγουρα «παιδική αρρώστια του κομμουνισμού» -όπως το χαρακτήριζε ο Λένιν στην εποχή του- και έχει διαφοροποιηθεί ακόμα και σε σχέση με αυτό των δεκαετιών του 1960 και 1970. Η διαφορά του με τις δεξιές οπορτουνιστικές δυνάμεις είναι ότι σε επίπεδο διακηρύξεων προβάλει το στόχο της επαναστατικής ανατροπής του καπιταλισμού για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Ακόμα επισημαίνουμε ιδιαίτερα την επίδραση «αναρχοαυτόνομων», «αντιεξουσιαστικών» απόψεων στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας του σύγχρονου «αριστερού» οπορτουνισμού, καθώς και την πιο έντονη επίδραση νεοτροτσκιστικών και άλλων «δεξιών» οπορτουνιστικών ρευμάτων καθώς και του ευρωκομμουνισμού.
Ο σύγχρονος «αριστερός» οπορτουνισμός εμφανίζεται να χρησιμοποιεί «αριστερά» συνθήματα, αλλά οδηγείται στο μηδενισμό και στην άρνηση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και του κομμουνιστικού κινήματος στον 20ό αιώνα.Οι δυνάμεις του δε διστάζουν να διαπραγματεύονται τη θέση τους με τη σοσιαλδημοκρατία και το «δεξιό» οπορτουνισμό, να επιτίθενται σε συνεπή ΚΚ, να κάνουν επίθεση στο ΚΚΕ για σεχταρισμό. Αποτελούν πρόθυμους συμμάχους στη στήριξη παλιότερα των «αντινεοφιλελεύθερων», σήμερα των «αντιμνημονιακών» μετώπων και έτσι αντικειμενικά συμβάλλουν στην ενσωμάτωση και το συμβιβασμό με την αστική πολιτική.
Σημειώσεις
[1] Β.Ι. Λένιν, Απαντα, τόμ. 37, σελ. 238, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
[2] Β.Ι. Λένιν, Απαντα, τόμ. 27, σελ. 127-128, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
[3] Β.Ι. Λένιν, Απαντα, τόμ. 27, σελ. 129-130, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου